discretion of a magistrate

impĕrĭum ( inp-), ĭi, n. [impero], a command, order, direction.

Lit. (mostly ante-class. and post-Aug.): si quid opus est, impera: imperium exsequar. Plaut. Am. 3, 3, 1; cf.:

nunc pergam eri imperium exsequi,

id. ib. 1, 1, 106:

eri imperia persequi,

id. ib. 2, 1, 75:

imperium exsequi,

id. Men. 5, 6, 16; Ter. Eun. 4, 1, 22:

obsequens obediensque est mori atque imperiis patris,

Plaut. Bacch. 3, 3, 55; cf. id. Trin. 2, 2, 21; id. Men. 5, 7, 1:

tuo facit jussu, tuo imperio paret,

id. As. 1, 2, 21:

malus et nequam est homo, qui nihili imperium eri Sui servus facit,

id. Ps. 4, 7, 1; cf. id. As. 2, 4, 10:

quod hi neque ad concilia veniebant neque imperio parebant,

Caes. B. G. 5, 2 fin.:

imperium neglegere,

id. ib. 5, 7, 7:

neque ab uno omnia imperia administrari poterant,

id. ib. 2, 22 fin.:

imperio Jovis huc venio,

Verg. A. 5, 726; cf.:

et Jovis imperium et cari praecepta parentis Edocet,

id. ib. 5, 747:

imperiis deūm propalam expositis,

Liv. 8, 6, 12:

quidam (pueri) imperia indignantur,

Quint. 1, 3, 6:

aegri quoquo neglecto medentium imperio, etc.,

Plin. Pan. 22, 3:

elephanti inest imperiorum obedientia,

Plin. 8, 1, 1, § 1:

naturae imperio gemimus, cum, etc.,

Juv. 15, 138:

cujus paruit imperiis,

id. 14, 331.

Transf., the right or power of commanding, authority, command, control (freq. and class.).

In gen.: Mes. Nempe jubes? Me. Jubeo hercle, si quid imperii est in te mihi, Plaut. Men. 5, 7, 41; cf. id. Pers. 3, 1, 15:

Appius et caecus et senex tenebat non modo auctoritatem sed etiam imperium in suos,

Cic. de Sen. 11, 37:

reges in ipsos imperium est Jovis,

Hor. C. 3, 1, 6:

eone es ferox, quia habes imperium in beluas?

Ter. Eun. 3, 1, 25:

mater, cujus sub imperio'st, mala,

id. Heaut. 2, 2, 4: An. Sta ilico. Ge. Hem, sates pro imperio! quisquis es, i. e. authorilatively, imperiously, id. Phorm. 1, 4, 19:

domesticum,

Cic. Caecin. 18, 52; id. Inv. 2, 47, 140:

(Juppiter) Divosque mortalesque turbas Imperio regit unus aequo,

Hor. C. 3, 4, 48; cf.:

sed me jussa deūm... Imperiis egere suis,

Verg. A. 6, 463:

Phyllius illic Imperio pueri volucresque ferumque leonem Tradiderat domitos,

Ov. M. 7, 373:

agricolae habent rationem cum terra, quae numquam recusat imperium,

Cic. de Sen. 15, 51.—

In partic.

In publicists' lang., supreme power, sovereignty, sway, dominion, empire (cf.: principatus, dominatus, regnum; potestas, potentia).

Sing.: Tarquinio dedit imperium simul et sola regni, Enn. ap. Fest. p. 298 Müll. (Ann. v. 151 Vahl.); cf.:

navorum imperium servare est induperantum,

id. ib. 169 Müll. (Ann. v. 413 Vahl.); and:

ipse (Numa rex) de suo imperio curiatam legem tulit,

Cic. Rep. 2, 13; 2, 17; 18; [p. 901] 20;

21: homo dominandi cupidus aut imperii singularis,

sole dominion, id. ib. 1, 33:

singulare et potestas regia,

id. ib. 2, 9:

esse consul cum summo imperio et potestate,

id. Verr. 1, 13, 37; id. Fl. 8, 18; cf.:

cum summo imperio et potestate versari,

id. Q. Fr. 1, 1, 10, 31:

qui (App. Claudius) tum erat summo imperio,

id. Fin. 2, 20, 66:

omne imperium nostri penes singulos esse voluerunt,

id. Rep. 1, 40; 2, 32:

de imperio Caesaris... gravissime decernitur,

Caes. B. C. 1, 5, 4:

imperium extra ordinem dare,

Cic. Phil. 11, 10, 25:

quod imperium potest esse praestantius quam, etc.,

id. Rep. 1, 17:

eos qui antea commodis fuerint moribus, imperio, potestate, prosperis rebus immutari,

id. Lael. 15, 54:

ad deponendum imperium tardior esse,

id. Rep. 2, 12:

expertes imperii,

id. ib. 1, 31:

deponentium imperium tyrannorum,

Quint. 9, 2, 67 et saep.:

sub populi Romani imperium dicionemque cadere,

Cic. Font. 1, 2; so,

with dicio,

Caes. B. G. 1, 31, 7; cf.:

Gallia sub populi Romani imperium redacta,

id. ib. 5, 29, 4:

totam ad imperium populi Romani Ciliciam adjunxit,

Cic. de Imp. Pomp. 12, 35:

majestas est in imperio atque in omni populi Romani dignitate,

Quint. 7, 3, 35:

cum duobus ducibus de imperio in Italia decertatum est, Pyrrho et Hannibale,

Cic. Lael. 8, 28; cf.:

de imperio dimicare,

id. Off. 1, 12, 38:

spes diuturnitatis atque imperii,

id. Rep. 2, 3; cf.:

sedem et domum summo imperio praebere,

id. ib. 2, 5 fin.:

quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset,

Caes. B. G. 1, 3, 6:

civitati imperium totius provinciae pollicetur,

id. ib. 7, 64 fin.:

cum abunde expertus esset quam bene umeris tuis sederet imperium,

Plin. Pan. 10 fin.:

auctoritate magis quam imperio regere,

Liv. 1, 7, 8; cf.:

nec illum pro imperio submovere posse... quia ita dicatur: si vobis videtur, discedite, Quirites,

id. 2, 56, 12.—

Plur.:

nec vero imperia expetenda ac potius aut non accipienda interdum aut deponenda nonnumquam,

i. e. public offices, Cic. Off. 1, 20, 68:

(cives) mandant imperia,

id. Rep. 1, 31; cf.:

honores, magistratus, imperia, potestates, opes amicitiae anteponere,

id. Lael. 17, 63:

cui (duci) dantur imperia et ea continuantur, etc.,

id. Rep. 1, 44:

ita cepi et gessi maxima imperia, ut, etc.,

id. Fam. 3, 7, 5:

vides tyranni satellites in imperiis,

id. Att. 14, 5, 2:

quod praestare dicant Gallorum quam Romanorum imperia perferre,

dominion, government, Caes. B. G. 1, 17, 3:

qui mobilitate ac levitate animi novis imperiis studebant,

id. ib. 2, 1, 3:

imperia legum potentiora quam hominum,

Liv. 2, 1, 1. —

Hence, transf., concr.

Dominion, realm, empire (esp. freq. since the Aug. per.):

duae urbes inimicissimae huic imperio,

Cic. Lael. 3, 11:

jam ipsa terra ita mihi parva visa est, ut me imperii nostri pæniteret,

id. Rep. 6, 16 fin.:

nostrum,

id. ib. 3, 29; cf.:

finium imperii nostri propagatio,

id. Prov. Cons. 12, 29:

fines imperii propagavit,

id. Rep. 3, 12:

imperium Oceano, famam qui terminet astris,

Verg. A. 1, 287:

per quas (artes) imperi Porrecta majestas ad ortus Solis ab Hesperio cubili,

Hor. C. 4, 15, 14:

adjectis Britannis Imperio,

id. ib. 3, 5, 4:

quem vocet divum populus ruentis Imperi rebus?

id. ib. 1, 2, 26;

1, 37, 8: immensum imperii corpus stare ac librari sine rectore non potest,

Tac. H. 1, 16:

reges socii, membra partesque imperii,

Suet. Aug. 48:

breviarium totius imperii,

id. ib. 101:

rationarium imperii,

id. ib. 28:

imperii fines Tiberinum natare,

Juv. 8, 265:

noverat luxuriam imperii veterem,

i. e. of the Roman court, id. 4, 137.—

Trop., rule, control (very rare but class.):

illud vide, si in animis hominum regale imperium sit, unius fore dominatum, consilii scilicet,

Cic. Rep. 1, 38.—Iron.:

imperium judiciorum tenere,

Cic. Verr. 2, 2, 31, § 77:

coactae imperio sexus,

i. e. the ambition, Juv. 6, 135.—

Law t. t., the jurisdiction or discretion of a magistrate:

omnia autem judicia aut legitimo jure consistunt aut imperio continentur,

Gai. Inst. 4, 103:

ideo autem imperio contineri judicia dicuntur, quia tamdiu valent, quamdiu is qui ea praecepit imperium habet,

id. ib. 4, 105; cf. 3, 181 al.—

Milit., the chief command, command.

Sing.:

victum atque expugnatum oppidum est Imperio atque auspicio Amphitruonis maxime,

Plaut. Am. 1, 1, 37; 1, 1, 41: re impetrata contendunt, ut ipsis summa imperii transdatur, Caes. B. G. 7, 63, 5:

delatam sibi summam imperii,

Suet. Ner. 3:

censet enim etiam ex iis, qui cum imperio sint,

Cic. Fam. 1, 1, 3:

nostri imperii dignitas,

id. ib. 1, 7, 4:

novem annis, quibus in imperio fuit,

Suet. Caes. 25:

legionum curam et imperium alicui demandare,

id. ib. 76:

alicui imperium prorogare,

id. Tib. 30:

imperii tempus explere,

id. Caes. 26: cum imperio aut magistratu, i. e. a military or civil command, Suet. Tib. 12:

qui dabat olim imperium, fasces, etc.,

Juv. 10, 79; cf. in the foll.—

Plur.:

mandant (cives) imperia, magistratus,

i. e. military and civil commands, Cic. Rep. 1, 31; cf.:

magistratus, imperia, amicitiae anteponere,

id. Lael. 17, 63;

so opp. magistratus,

Suet. Caes. 54; 75; id. Aug. 61.—

Transf.

Concr.: imperia, i. q. imperatores, commanding officers, commanders, generals:

imperia, potestates, legationes, quom senatus creverit populusve jusserit, ex urbe exeunto,

Cic. Leg. 3, 3, 9:

nacti vacuas ab imperiis Sardiniam et Siciliam,

Caes. B. C. 1, 31, 1; Val. Max. 1, 1, 9.—

Erat plena lictorum et imperiorum provincia, differta praefectis atque exactoribus, Caes. B. C. 3, 32, 4.—

(Acc. to imperator, II. B. 3.) The imperial government, the government:

tandem quasi coactus recepit imperium,

Suet. Tib. 24; 55; 67; id. Calig. 12; 16; 24; id. Claud. 11; 35; 36 et saep.

impĕrĭum ( inp-), ĭi, n. [impero], a command, order, direction.

Lit. (mostly ante-class. and post-Aug.): si quid opus est, impera: imperium exsequar. Plaut. Am. 3, 3, 1; cf.:

nunc pergam eri imperium exsequi,

id. ib. 1, 1, 106:

eri imperia persequi,

id. ib. 2, 1, 75:

imperium exsequi,

id. Men. 5, 6, 16; Ter. Eun. 4, 1, 22:

obsequens obediensque est mori atque imperiis patris,

Plaut. Bacch. 3, 3, 55; cf. id. Trin. 2, 2, 21; id. Men. 5, 7, 1:

tuo facit jussu, tuo imperio paret,

id. As. 1, 2, 21:

malus et nequam est homo, qui nihili imperium eri Sui servus facit,

id. Ps. 4, 7, 1; cf. id. As. 2, 4, 10:

quod hi neque ad concilia veniebant neque imperio parebant,

Caes. B. G. 5, 2 fin.:

imperium neglegere,

id. ib. 5, 7, 7:

neque ab uno omnia imperia administrari poterant,

id. ib. 2, 22 fin.:

imperio Jovis huc venio,

Verg. A. 5, 726; cf.:

et Jovis imperium et cari praecepta parentis Edocet,

id. ib. 5, 747:

imperiis deūm propalam expositis,

Liv. 8, 6, 12:

quidam (pueri) imperia indignantur,

Quint. 1, 3, 6:

aegri quoquo neglecto medentium imperio, etc.,

Plin. Pan. 22, 3:

elephanti inest imperiorum obedientia,

Plin. 8, 1, 1, § 1:

naturae imperio gemimus, cum, etc.,

Juv. 15, 138:

cujus paruit imperiis,

id. 14, 331.

Transf., the right or power of commanding, authority, command, control (freq. and class.).

In gen.: Mes. Nempe jubes? Me. Jubeo hercle, si quid imperii est in te mihi, Plaut. Men. 5, 7, 41; cf. id. Pers. 3, 1, 15:

Appius et caecus et senex tenebat non modo auctoritatem sed etiam imperium in suos,

Cic. de Sen. 11, 37:

reges in ipsos imperium est Jovis,

Hor. C. 3, 1, 6:

eone es ferox, quia habes imperium in beluas?

Ter. Eun. 3, 1, 25:

mater, cujus sub imperio'st, mala,

id. Heaut. 2, 2, 4: An. Sta ilico. Ge. Hem, sates pro imperio! quisquis es, i. e. authorilatively, imperiously, id. Phorm. 1, 4, 19:

domesticum,

Cic. Caecin. 18, 52; id. Inv. 2, 47, 140:

(Juppiter) Divosque mortalesque turbas Imperio regit unus aequo,

Hor. C. 3, 4, 48; cf.:

sed me jussa deūm... Imperiis egere suis,

Verg. A. 6, 463:

Phyllius illic Imperio pueri volucresque ferumque leonem Tradiderat domitos,

Ov. M. 7, 373:

agricolae habent rationem cum terra, quae numquam recusat imperium,

Cic. de Sen. 15, 51.—

In partic.

In publicists' lang., supreme power, sovereignty, sway, dominion, empire (cf.: principatus, dominatus, regnum; potestas, potentia).

Sing.: Tarquinio dedit imperium simul et sola regni, Enn. ap. Fest. p. 298 Müll. (Ann. v. 151 Vahl.); cf.:

navorum imperium servare est induperantum,

id. ib. 169 Müll. (Ann. v. 413 Vahl.); and:

ipse (Numa rex) de suo imperio curiatam legem tulit,

Cic. Rep. 2, 13; 2, 17; 18; [p. 901] 20;

21: homo dominandi cupidus aut imperii singularis,

sole dominion, id. ib. 1, 33:

singulare et potestas regia,

id. ib. 2, 9:

esse consul cum summo imperio et potestate,

id. Verr. 1, 13, 37; id. Fl. 8, 18; cf.:

cum summo imperio et potestate versari,

id. Q. Fr. 1, 1, 10, 31:

qui (App. Claudius) tum erat summo imperio,

id. Fin. 2, 20, 66:

omne imperium nostri penes singulos esse voluerunt,

id. Rep. 1, 40; 2, 32:

de imperio Caesaris... gravissime decernitur,

Caes. B. C. 1, 5, 4:

imperium extra ordinem dare,

Cic. Phil. 11, 10, 25:

quod imperium potest esse praestantius quam, etc.,

id. Rep. 1, 17:

eos qui antea commodis fuerint moribus, imperio, potestate, prosperis rebus immutari,

id. Lael. 15, 54:

ad deponendum imperium tardior esse,

id. Rep. 2, 12:

expertes imperii,

id. ib. 1, 31:

deponentium imperium tyrannorum,

Quint. 9, 2, 67 et saep.:

sub populi Romani imperium dicionemque cadere,

Cic. Font. 1, 2; so,

with dicio,

Caes. B. G. 1, 31, 7; cf.:

Gallia sub populi Romani imperium redacta,

id. ib. 5, 29, 4:

totam ad imperium populi Romani Ciliciam adjunxit,

Cic. de Imp. Pomp. 12, 35:

majestas est in imperio atque in omni populi Romani dignitate,

Quint. 7, 3, 35:

cum duobus ducibus de imperio in Italia decertatum est, Pyrrho et Hannibale,

Cic. Lael. 8, 28; cf.:

de imperio dimicare,

id. Off. 1, 12, 38:

spes diuturnitatis atque imperii,

id. Rep. 2, 3; cf.:

sedem et domum summo imperio praebere,

id. ib. 2, 5 fin.:

quod ipse suae civitatis imperium obtenturus esset,

Caes. B. G. 1, 3, 6:

civitati imperium totius provinciae pollicetur,

id. ib. 7, 64 fin.:

cum abunde expertus esset quam bene umeris tuis sederet imperium,

Plin. Pan. 10 fin.:

auctoritate magis quam imperio regere,

Liv. 1, 7, 8; cf.:

nec illum pro imperio submovere posse... quia ita dicatur: si vobis videtur, discedite, Quirites,

id. 2, 56, 12.—

Plur.:

nec vero imperia expetenda ac potius aut non accipienda interdum aut deponenda nonnumquam,

i. e. public offices, Cic. Off. 1, 20, 68:

(cives) mandant imperia,

id. Rep. 1, 31; cf.:

honores, magistratus, imperia, potestates, opes amicitiae anteponere,

id. Lael. 17, 63:

cui (duci) dantur imperia et ea continuantur, etc.,

id. Rep. 1, 44:

ita cepi et gessi maxima imperia, ut, etc.,

id. Fam. 3, 7, 5:

vides tyranni satellites in imperiis,

id. Att. 14, 5, 2:

quod praestare dicant Gallorum quam Romanorum imperia perferre,

dominion, government, Caes. B. G. 1, 17, 3:

qui mobilitate ac levitate animi novis imperiis studebant,

id. ib. 2, 1, 3:

imperia legum potentiora quam hominum,

Liv. 2, 1, 1. —

Hence, transf., concr.

Dominion, realm, empire (esp. freq. since the Aug. per.):

duae urbes inimicissimae huic imperio,

Cic. Lael. 3, 11:

jam ipsa terra ita mihi parva visa est, ut me imperii nostri pæniteret,

id. Rep. 6, 16 fin.:

nostrum,

id. ib. 3, 29; cf.:

finium imperii nostri propagatio,

id. Prov. Cons. 12, 29:

fines imperii propagavit,

id. Rep. 3, 12:

imperium Oceano, famam qui terminet astris,

Verg. A. 1, 287:

per quas (artes) imperi Porrecta majestas ad ortus Solis ab Hesperio cubili,

Hor. C. 4, 15, 14:

adjectis Britannis Imperio,

id. ib. 3, 5, 4:

quem vocet divum populus ruentis Imperi rebus?

id. ib. 1, 2, 26;

1, 37, 8: immensum imperii corpus stare ac librari sine rectore non potest,

Tac. H. 1, 16:

reges socii, membra partesque imperii,

Suet. Aug. 48:

breviarium totius imperii,

id. ib. 101:

rationarium imperii,

id. ib. 28:

imperii fines Tiberinum natare,

Juv. 8, 265:

noverat luxuriam imperii veterem,

i. e. of the Roman court, id. 4, 137.—

Trop., rule, control (very rare but class.):

illud vide, si in animis hominum regale imperium sit, unius fore dominatum, consilii scilicet,

Cic. Rep. 1, 38.—Iron.:

imperium judiciorum tenere,

Cic. Verr. 2, 2, 31, § 77:

coactae imperio sexus,

i. e. the ambition, Juv. 6, 135.—

Law t. t., the jurisdiction or discretion of a magistrate:

omnia autem judicia aut legitimo jure consistunt aut imperio continentur,

Gai. Inst. 4, 103:

ideo autem imperio contineri judicia dicuntur, quia tamdiu valent, quamdiu is qui ea praecepit imperium habet,

id. ib. 4, 105; cf. 3, 181 al.—

Milit., the chief command, command.

Sing.:

victum atque expugnatum oppidum est Imperio atque auspicio Amphitruonis maxime,

Plaut. Am. 1, 1, 37; 1, 1, 41: re impetrata contendunt, ut ipsis summa imperii transdatur, Caes. B. G. 7, 63, 5:

delatam sibi summam imperii,

Suet. Ner. 3:

censet enim etiam ex iis, qui cum imperio sint,

Cic. Fam. 1, 1, 3:

nostri imperii dignitas,

id. ib. 1, 7, 4:

novem annis, quibus in imperio fuit,

Suet. Caes. 25:

legionum curam et imperium alicui demandare,

id. ib. 76:

alicui imperium prorogare,

id. Tib. 30:

imperii tempus explere,

id. Caes. 26: cum imperio aut magistratu, i. e. a military or civil command, Suet. Tib. 12:

qui dabat olim imperium, fasces, etc.,

Juv. 10, 79; cf. in the foll.—

Plur.:

mandant (cives) imperia, magistratus,

i. e. military and civil commands, Cic. Rep. 1, 31; cf.:

magistratus, imperia, amicitiae anteponere,

id. Lael. 17, 63;

so opp. magistratus,

Suet. Caes. 54; 75; id. Aug. 61.—

Transf.

Concr.: imperia, i. q. imperatores, commanding officers, commanders, generals:

imperia, potestates, legationes, quom senatus creverit populusve jusserit, ex urbe exeunto,

Cic. Leg. 3, 3, 9:

nacti vacuas ab imperiis Sardiniam et Siciliam,

Caes. B. C. 1, 31, 1; Val. Max. 1, 1, 9.—

Erat plena lictorum et imperiorum provincia, differta praefectis atque exactoribus, Caes. B. C. 3, 32, 4.—

(Acc. to imperator, II. B. 3.) The imperial government, the government:

tandem quasi coactus recepit imperium,

Suet. Tib. 24; 55; 67; id. Calig. 12; 16; 24; id. Claud. 11; 35; 36 et saep.